Het gevoel dat de democratie in crisis verkeert, staat in schril contrast met de verwachtingen van 1991 aan het einde van de Koude Oorlog. Op dat moment was er een sterk optimisme over de nieuwe tijden, met veelbelovende vrijheid, democratie en internationale samenwerking.

In Oost-Europa, na de val van het communisme, in Latijns-Amerika en Afrika, na de val van de dictaturen van de Koude Oorlog, in Turkije en zelfs in Rusland was de weg geplaveid voor democratische hervormingen. In de sociale wetenschappen waren democratiseringsprocessen een sterk groeiend vakgebied. Vijfentwintig jaar later is de situatie omgekeerd.

De Freedom House Index 2017 en de EUI Democracy Index 2017 laten een afname zien van het aantal democratieën in de wereld. Van Rusland, over Turkije en de Filippijnen tot Zuid-Amerika, zijn we getuige van een verzwakking van de democratische instellingen.

In Europa is er het opvallende succes van de populistische partijen, die het traditionele partijsysteem in Italië en Frankrijk onder druk zetten of die de regeringsvorming in Nederland, Zweden en Duitsland bemoeilijken. In weer andere landen, zoals Polen en Hongarije, zijn rechts-populistische partijen aan de macht en worden democratische instellingen, zoals een onafhankelijke rechterlijke macht en een vrije pers, ondermijnd. Ook België is niet gespaard gebleven van polarisatie.

De Europese Unie, een door democratische landen gestart project dat sinds de Tweede Wereldoorlog vrede en welvaart heeft gebracht, staat sinds het Brexit-referendum onder druk, terwijl de democratische regering als ideaal, diepgaand is beschadigd door de verkiezing van Donald Trump tot president van de VS.

Het lijkt erop dat de democratie, hier en elders, haar efficiëntie en legitimiteit heeft verloren. Wat zijn de oorzaken en wat zijn de mogelijke oplossingen?