hunt-han-d9Emsd3zM3I-unsplash

Uitgangspunten voor een evenwichtige pensioenshervorming

Nu we in de kritische jaren van de vergrijzing zijn beland is het eigenlijk vijf voor twaalf om een hervorming van het pensioenstelsel door te voeren, willen we adequate pensioenen voor huidige en komende generaties garanderen. De betaalbaarheid van het pensioensysteem zoals het nu is staat onder druk, en het lijkt of de bevolking, jong en oud, te weinig beseft  wat de consequenties van de status quo op hun levenstandaard kan zijn. Er leeft ook sterke sociale weerstand tegen pensioenhervormingen die als onevenwichtig worden gepercipieerd.

In België wordt zoals in andere Europese landen de discussie omtrent het financieren van solidariteit tussen generaties al enkele decennia gevoerd, en er werd ook al een redelijk evenwichtig voorstel voor een pensioenhervorming opgesteld door de Commissie Pensioenhervorming, dat echter dode letter bleef.

In deze LIAS werkgroep wordt nagegaan wat de uitgangspunten voor een evenwichtige en sociaal rechtvaardige pensioenhervorming kunnen zijn. Daarbij is het zaak om in eerste instantie uit te klaren waar een pensioensysteem voor moet dienen, en hoe dat op een sociaal rechtvaardige en solidaire manier gerealiseerd kan worden, waarbij de solidariteit zowel tussen als binnen de generaties moet bestaan. Hoe moet worden omgegaan met onzekerheden omtrent de levensverwachting en de loopbaanduur en op welke manier zijn actuariële correcties toe te passen bij de bepaling van het pensioenbedrag? Hoe kan een pensioensysteem op een inzichtelijke manier de verhouding tussen de hoogte van de pensioenen en de collectieve lengte van de gemiddelde loopbaan inzichtelijk maken en zo bijdragen tot een draagvlak voor het gevoerde beleid? Welke rol speelt het sociaal overleg in de pensioendiscussie, en waarom vindt een hervorming zo weinig steun bij de bevolking?

De werkgroep zal zich in het bijzonder op discussies bij volgende uitgangspunten concentreren:

  • Langer werken is noodzakelijk indien men een daling van de levenstandaard wil vermijden (bij gepensioneerden of bij de actieve bevolking). Flexibele uittredingsmogelijkheden, vertrekkend van een vastgelegde duur van de loopbaan, zijn daarbij te verkiezen boven een wettelijke pensioenleeftijd.
  • Het pensioensysteem streeft een evenwicht na tussen verzekering (of ‘uitkeringen op basis van bijdragen’) en armoedebestrijding.
  • De toekomstige pensioenuitgaven moeten budgettair houdbaar zijn. Die houdbaarheid moet gerealiseerd worden op een intergenerationeel rechtvaardige wijze. Hierbij moet gestreefd worden naar een geloofwaardig sociaal contract, dat het vertrouwen bij de jongeren (noodzakelijk voor een repartitiesysteem) herstelt.
  • Het huidige pensioensysteem is opgezet in een periode waar de samenlevingsvormen zeer verschillend waren. De huidige behandeling van de gezinsdimensie in dat systeem is verouderd.
  •  Risicospreiding vraagt om een evenwicht tussen repartitie en kapitalisatie.
  • We moeten nadenken over ‘arbeidsvormneutrale’ pensioenen, een concept dat in Nederland al ingang vond. We gaan er daarbij vanuit dat verschillen slechts te rechtvaardigen zijn op basis van objectieve verschillen in de sociale en economische omstandigheden van de verschillende pensioengerechtigden, en moeten de verschillende stelsels (werknemers-, zelfstandigen- en ambtenarenstelsel) opnieuw bekeken worden.

Over dergelijke principes van een pensioenhervorming moet grondig nagedacht worden. De Leuvense werkgroep wil een discussietekst over deze uitgangspunten in het najaar van 2023 voorleggen aan internationale collega’s.

No data was found
FELLOWS
Najaar 2023

Deelnemers aan dit project:

METAFORUM WERKGROEP
rector-luc-sels-zw

De intentie is om in LIAS op basis van internationaal en interdisciplinair overleg wetenschappelijke inzichten over grote maatschappelijk uitdagingen te laten samenbrengen.

Luc Sels

Rector KU Leuven en Co-voorzitter LIAS Foundation
Contact